Tỷ lệ là gì? Các tỉ lệ nào ưu tiên sử dụng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật?

Nội dung chính

• Tỷ lệ là gì? Tỷ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật được phân thành mấy loại?
• Các tỉ lệ nào ưu tiên sử dụng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật?
• Cách ghi tỉ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật như thế nào?

Tỷ lệ là gì? Tỷ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật được phân thành mấy loại?

Tỷ lệ được định nghĩa tại tiểu mục 2.1 Mục 2 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7286:2003 (ISO 5455 : 1979) về bản vẽ kỹ thuật – tỷ lệ do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành như sau:

2. Định nghĩa

2.1. Tỷ lệ (Scales): Tỷ số giữa kích thước dài của một phần tử vật thể biểu diễn trong bản vẽ gốc và kích thước dài thực của chính phần tử đó.

Chú thích – Tỷ lệ của một bản in có thể khác với tỉ lệ của bản vẽ gốc.

2.2. Tỷ lệ nguyên hình (Full scale): Tỷ lệ với tỷ số 1:1

2.3. Tỷ lệ phóng to (Enlargement scale): Tỷ lệ với tỷ số lớn hơn 1:1. Tỷ lệ được gọi là lớn hơn do tỷ số của nó tăng lên.

2.4. Tỷ lệ thu nhỏ (Reduction scale): Tỷ lệ với tỷ số nhỏ hơn 1:1. Tỷ lệ được gọi là nhỏ hơn do tỷ số của nó giảm xuống.

Ký hiệu

Ký hiệu đầy đủ gồm có chữ “TỈ LỆ” và tiếp sau đó là tỷ số, như sau:

- TỈ LỆ 1:1 cho tỉ lệ nguyên hình

- TỈ LỆ X:1 cho tỉ lệ phóng to.

- TỈ LỆ 1:X cho tỉ lệ thu nhỏ.

Để không gây ra hiểu nhầm, từ “TỈ LỆ” có thể không ghi

Theo quy định nêu trên thì tỷ lệ (Scales) là tỷ số giữa kích thước dài của một phần tử vật thể biểu diễn trong bản vẽ gốc và kích thước dài thực của chính phần tử đó.

Lưu ý: Tỷ lệ của một bản in có thể khác với tỉ lệ của bản vẽ gốc.

(1) Tỷ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật được phân thành 03 loại sau đây:

- Tỷ lệ nguyên hình (Full scale): Tỷ lệ với tỷ số 1:1

- Tỷ lệ phóng to (Enlargement scale): Tỷ lệ với tỷ số lớn hơn 1:1. Tỷ lệ được gọi là lớn hơn do tỷ số của nó tăng lên.

- Tỷ lệ thu nhỏ (Reduction scale): Tỷ lệ với tỷ số nhỏ hơn 1:1. Tỷ lệ được gọi là nhỏ hơn do tỷ số của nó giảm xuống.

(2) Ký hiệu tỷ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật như sau:

Ký hiệu đầy đủ gồm có chữ “TỈ LỆ” và tiếp sau đó là tỷ số, như sau:

- TỈ LỆ 1:1 cho tỉ lệ nguyên hình

- TỈ LỆ X:1 cho tỉ lệ phóng to.

- TỈ LỆ 1:X cho tỉ lệ thu nhỏ.

Lưu ý: Để không gây ra hiểu nhầm, từ “TỈ LỆ” có thể không ghi

Tỷ lệ là gì? Các tỉ lệ nào ưu tiên sử dụng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật? (Hình từ Internet)

Các tỉ lệ nào ưu tiên sử dụng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật?

Các tỉ lệ ưu tiên sử dụng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật được quy định trong bảng tại tiểu mục 5.1 Mục 5 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7286:2003 (ISO 5455 : 1979) về bản vẽ kỹ thuật – tỷ lệ do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành như sau:

Lưu ý: Do những áp dụng đặc biệt, nếu cần một tỉ lệ phóng to hơn, hoặc một tỷ lệ thu nhỏ so với các tỉ lệ có trong bảng thì có thể mở rộng dãy các tỉ lệ quy định về cả hai phía, với điều kiện là tỉ lệ cần dùng đó phải bằng một tỷ lệ quy định nhân với 10 mũ nguyên.

Trong trường hợp đặc biệt, vì những lý do chức năng, không thể áp dụng các tỉ lệ quy định thì có thể chọn các tỉ lệ trung gian.

- Tỉ lệ chọn một bản vẽ phụ thuộc vào mức độ phức tạp của đối tượng cần mô tả và mục đích của hình biểu diễn.

Trong mọi trường hợp, tỉ lệ được chọn phải đủ lớn để cho phép truyền đạt một cách dễ dàng và sáng sủa các thông tin mô tả. Tỷ lệ và kích thước của vật thể sẽ quyết định kích thước của bản vẽ.

- Những chi tiết quá nhỏ, không thể ghi được đầy đủ kích thước ở hình biểu diễn chính, thì phải vẽ ở bên cạnh hình biểu diễn chính theo kiểu hình chiếu riêng phần (hoặc hình cắt) theo một tỉ lệ lớn hơn.

Cách ghi tỉ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật như thế nào?

Cách ghi tỉ lệ dùng trên các bản vẽ kỹ thuật trong mọi lĩnh vực kỹ thuật được thực hiện theo Mục 4 Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7286:2003 (ISO 5455 : 1979) về bản vẽ kỹ thuật – tỷ lệ do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành như sau:

- Ký hiệu của tỉ lệ dùng trên bản vẽ phải được ghi trong khung tên của bản vẽ đó;

- Khi cần dùng nhiều tỉ lệ khác nhau trong một bản vẽ thì chỉ có tỉ lệ chính được ghi trong khung tên, còn các tỉ lệ khác sẽ được ghi ngay bên cạnh con số chú dẫn phần tử trên bản vẽ của chi tiết tương ứng hoặc ngay bên cạnh chữ cái chỉ tên của hình chiếu (hoặc hình cắt) tương ứng.