Thương nhân phân phối xăng dầu tự do được điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu hay không? Giá xăng dầu được điều hành vào các thời điểm nào?

Nội dung chính

• Thương nhân phân phối xăng dầu tự do được điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu hay không?
• Giá xăng dầu được điều hành vào các thời điểm nào?
• Ai có trách nhiệm đối với giá xăng dầu theo quy định của pháp luật?

Thương nhân phân phối xăng dầu tự do được điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu hay không?

Hiện nay, giá bán xăng dầu trong nước quản lý theo nguyên tắc quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 38 Nghị định 83/2014/NĐ-CP, được sửa đổi bởi khoản 27 Điều 1 Nghị định 95/2021/NĐ-CP cụ thể như sau:

Nguyên tắc điều hành giá xăng dầu

1. Giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường, có sự điều tiết của Nhà nước, phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới và tình hình kinh tế xã hội trong từng thời kỳ.

2. Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối xăng dầu được quyền quyết định giá bán buôn. Căn cứ vào tình hình thực tế tại doanh nghiệp, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối xăng dầu quyết định giá bán lẻ xăng dầu (riêng dầu madút là giá bán buôn) trong hệ thống phân phối của mình phù hợp với chi phí phát sinh thực tế tại doanh nghiệp và không cao hơn giá điều hành do cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố.

Đối với các địa bàn xa cảng, xa kho đầu mối, xa cơ sở sản xuất xăng dầu, nếu có chi phí thực tế phát sinh hợp lý, hợp lệ (đã được kiểm toán) tăng cao dẫn đến giá bán cao hơn giá điều hành, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu được quyết định giá bán thực tế tại địa bàn đó (đã được thông báo với Bộ Công Thương) để bù đắp chi phí phát sinh nhưng không vượt quá 2% giá điều hành công bố cùng thời điểm.

Các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu, thương nhân phân phối xăng dầu có trách nhiệm thông báo giá bán với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính ngay sau khi quyết định giá bán xăng dầu của doanh nghiệp.

...

4. Trường hợp các yếu tố cấu thành biến động làm cho giá cơ sở tăng trên mười phần trăm (> 10%) số với giá cơ sở liền kề trước đó hoặc trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định về biện pháp điều hành cụ thể."

Căn cứ theo quy định nói trên, giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Thương nhân phân phối xăng dầu được tự quy định giá bán lẻ xăng dầu thống nhất trong hệ thống phân phối của mình phù hợp với chi phí phát sinh thực tế tại doanh nghiệp và không cao hơn giá điều hành do cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố.

Theo đó, giá cơ sở căn cứ quy định tại khoản 9 Điều 3 Nghị định 83/2014/NĐ-CP, được sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Nghị đinh 95/2021/NĐ-CP là:

“9. Giá cơ sở được xác định dựa trên các yếu tố hình thành giá tổng hợp từ các nguồn xăng dầu sản xuất trong nước, nhập khẩu; làm căn cứ để cơ quan nhà nước xác định giá điều hành (giá cơ sở trừ (-) đi mức chi sử dụng Quỹ bình ổn giá), là căn cứ cho việc quyết định giá bán lẻ xăng dầu trong nước (riêng dầu madút là giá bán buôn).”

Như vậy, việc quy đinh giá bán lẻ xăng dầu của thương nhân phân phối xăng dầu phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật theo quy định trên.

Giá xăng dầu

Giá xăng dầu được điều hành vào các thời điểm nào?

Căn cứ khoản 3 Điều 38 Nghị định 83/2014/NĐ-CP, được sửa đổi bởi khoản 27 Điều 1 Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định về thời gian điều hành giá xăng dầu cụ thể như sau:

"3. Thời gian điều hành giá xăng dầu

Thời gian điều hành giá xăng dầu vào các ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Đối với các kỳ điều hành trùng vào ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ theo quy định của nhà nước, thời gian điều hành được lùi sang ngày làm việc tiếp theo sau ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ. Đối với kỳ điều hành trùng vào dịp Tết Nguyên đán, thời gian điều hành được lùi sang kỳ điều hành tiếp theo.

Trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định thời gian điều hành giá xăng dầu cho phù hợp."

Theo đó, trừ những trường hợp đặc biệt như trùng với ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ theo quy định của nhà nước hay trùng vào dịp Tết Nguyên đán, thì thời gian điều hành giá xăng dầu theo quy định sẽ rơi vào các ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định thời gian điều hành giá xăng dầu cho phù hợp.

Ai có trách nhiệm đối với giá xăng dầu theo quy định của pháp luật?

Pháp luật hiện hành quy định cụ thể về những chủ thể phải chịu trách nhiệm đối với giá xăng dầu tại Nghị định 83/2014/NĐ-CP như sau:

"Điều 15. Quyền và nghĩa vụ của thương nhân phân phối xăng dầu

...

6. Chịu trách nhiệm về chất lượng, số lượng, giá xăng dầu bán ra trên toàn bộ hệ thống phân phối của mình theo quy định.

Điều 18. Quyền và nghĩa vụ của tổng đại lý kinh doanh xăng dầu

...

6. Chịu trách nhiệm về chất lượng, số lượng, giá xăng dầu bán ra trên toàn bộ hệ thống phân phối của mình theo quy định.

Điều 21. Quyền và nghĩa vụ của đại lý bán lẻ xăng dầu

...

4. Chịu trách nhiệm về chất lượng, số lượng, giá xăng dầu niêm yết, bán ra theo quy định.

Điều 23. Quyền và nghĩa vụ của thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu

...

4. Chịu trách nhiệm về chất lượng, số lượng, giá xăng dầu niêm yết, bán ra theo quy định.

Điều 26. Quyền và nghĩa vụ của thương nhân kinh doanh xăng dầu đối với cửa hàng bán lẻ xăng dầu

...

7. Chịu trách nhiệm về chất lượng, số lượng, giá xăng dầu niêm yết, bán ra theo quy định."

Như vậy, chủ thể phải chịu trách nhiệm về giá xăng dầu bao gồm: tổng đại lý kinh doanh xăng dầu, đại lý bán lẻ xăng dầu, thương nhân nhận quyền bán lẻ xăng dầu, thương nhân kinh doanh xăng dầu.