Lưu giữ mẫu đất phải được thực hiện trong những điều kiện như thế nào? Sơ đồ từng bước thực hiện lưu giữ?

Nội dung chính

• Lưu giữ mẫu đất phải được thực hiện trong những điều kiện như thế nào?
• Sơ đồ từng bước thực hiện lưu giữ mẫu đất?
• Thay đổi tính chất của đất trong quá trình bảo quản mẫu đất được quy định như thế nào?

Lưu giữ mẫu đất phải được thực hiện trong những điều kiện như thế nào?

Lưu giữ mẫu đất phải được thực hiện trong những điều kiện được quy định tại Mục 6 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12902:2020 như sau:

(1) Ánh sáng

Điều kiện ánh sáng ảnh hưởng đến hàm lượng của một số chất, đặc biệt là chất hữu cơ. Điều này cần được xem xét và quan tâm, ví dụ: bằng cách sử dụng chai thủy tinh màu nâu hoặc giữ các mẫu trong bóng tối hoàn toàn.

(2) Nhiệt độ

Việc lựa chọn nhiệt độ luôn rất quan trọng vì nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động sinh học trong các mẫu. Do đó, nhiệt độ là một yếu tố chính khi thiết kế điều kiện lưu giữ.

Trong một số trường hợp, nhiệt độ phòng sẽ thích hợp, nhưng trong nhiều trường hợp, có thể cần làm lạnh hoặc đông lạnh để giảm hoạt động sinh học. Trong những trường hợp rất đặc biệt, nhiệt độ của nitơ lỏng sẽ được yêu cầu.

Cần xem xét nhu cầu lưu giữ một vài mẫu ở - 80 °C hoặc nhiệt độ thấp hơn, ví dụ: lưu giữ các mẫu tham chiếu chất lượng cao hơn ở - 80 °C hoặc ở nhiệt độ thấp hơn, để chứng minh các mẫu được lưu giữ ở nhiệt độ thấp có ổn định không.

(3) Độ ẩm

Độ ẩm sẽ gây ra hoạt động vi sinh hoặc thay đổi hóa học trong các mẫu đất trừ khi nhiệt độ rất thấp. Do đó, việc kiểm soát độ ẩm rất quan trọng.

Khi các mẫu không được giữ trong các thùng chứa kín, độ ẩm của kho bảo quản phải được giữ thấp quanh năm.

Nếu các thùng chứa kín được sử dụng, độ ẩm mẫu sẽ không thay đổi trong quá trình bảo quản. Trong trường hợp này, cần phải xác định rằng độ ẩm ban đầu của các mẫu đủ thấp để ngăn chặn hoạt động của vi sinh vật.

(4) Khả năng tiếp cận, bảo mật, tài liệu và kiểm soát chất lượng

Nếu các mẫu được phân tích khẩn cấp, hoặc lặp đi lặp lại, cơ sở lưu giữ phải dễ dàng tiếp cận từ phòng thí nghiệm. Điều này sẽ làm giảm thời gian và nguy cơ suy giảm chất lượng trong quá trình vận chuyển đến phòng thí nghiệm.

Các vấn đề an ninh, như hỏa hoạn, trộm cắp và phá hủy, cũng rất quan trọng, đặc biệt đối với các mẫu có giá trị lớn.

Tài liệu (xem ISO 15903), việc ghi nhãn thích hợp và loại bỏ ô nhiễm chéo là những vấn đề an toàn khác cần được giải quyết.

Các mẫu từ đất bị ô nhiễm phải luôn được coi là mối nguy hại và được xử lý tương ứng.

Một chương trình kiểm soát chất lượng (QC) có liên quan cần được đưa vào áp dụng. Có thể sử dụng mẫu tham chiếu (được chứng nhận) hoặc phân tích trước trên một hoặc nhiều mẫu mới lấy.

(5) Thời gian lưu

Thời gian lưu cần thiết là một yếu tố quan trọng trong điều kiện lưu giữ. Như đã đề cập trong Điều 4, một số mẫu chỉ được lưu giữ trong một vài tuần (ví dụ: để kiểm tra môi trường), các mẫu khác trong một thời gian dài.

Các mẫu đất “chuẩn” dài hạn được lập thành tài liệu được thu thập trong các khoảng thời gian đều đặn, trong nhiều năm, có thể được sử dụng để xác định cường độ của bất kỳ thay đổi nào trong các tính chất đất quan trọng. Cũng có thể có các yêu cầu pháp lý về thời gian lưu.

Cần phải đánh giá nhu cầu lưu giữ trong thời gian dài so với chi phí lưu giữ và tài liệu.

(6) Bình chứa và số lượng mẫu được lưu giữ

Các bình chứa cần được lựa chọn cẩn thận liên quan đến vật liệu chế tạo, loại làm kín và kích thước. Các chức năng có liên quan nên được xác nhận, ví dụ: bảo vệ khỏi ô nhiễm và khả năng giữ cho mẫu được bảo vệ khỏi ánh sáng hoặc không khí. Phải tuân thủ các quy trình làm sạch hoặc khử trùng thích hợp.

Nhiều hộp nhựa sẽ trở nên giòn sau năm đến mười năm và hộp đựng bằng thủy tinh được ưa dùng. Tuy nhiên, nếu các mẫu chứa hàm lượng nước cao, như nhiều mẫu đất sét làm, thủy tinh có thể bị nứt khi đóng băng. Nguy cơ nứt vỡ khi đóng băng có thể được giảm bớt bằng cách đổ vào một phần chai.

Số lượng mẫu sẽ được lưu giữ nên được xem xét. Số lượng cần thiết phụ thuộc vào các quyết định theo kế hoạch và có thể khó tính toán. Trừ khi vật liệu là rất đắt hoặc nhu cầu phân tích lại không chắc chắn, nên lưu giữ đủ nguyên liệu cho ít nhất năm lần xác định thông số cần cỡ mẫu lớn nhất. Ngoài ra, nên lưu giữ ít nhất 50 g để cho phép đồng nhất.

Một khi đất bị đông lạnh, rất khó lấy mẫu phụ để phân tích lặp lại. Vì vậy, nên đông lạnh một số mẫu nhỏ hơn các mẫu phụ. Cần thận trọng để đảm bảo tính đồng nhất khi các mẫu phụ được chuẩn bị.

(7) Chuẩn bị mẫu sau khi bảo quản

Các quy trình phù hợp để chuẩn bị các mẫu sau khi lưu giữ sẽ phụ thuộc vào các điều kiện bảo quản và các quyết định. Các quy trình không thể đưa ra một đặc điểm kỹ thuật chung. Các tiêu chuẩn hiện có [ví dụ TCVN 6647 (ISO 11464)] cần được xem xét.

Khi một mẫu đất không đông lạnh được lưu giữ trong một thời gian dài, sự phân bố lại các hạt theo chiều dọc có thể xảy ra. Nên phối trộn lại trong một máy trộn phù hợp. Đối với các mẫu lớn, trộn lại trong một máy trộn có thể không đủ. Nên trộn bằng cách trải mẫu thành một lớp mỏng trên một tấm nhựa, sau đó liên tục gấp lớp đó lại và trải ra một lần nữa.

Đối với các mẫu đông lạnh, điều kiện tan băng phải được xác định, vì chúng có thể ảnh hưởng đến việc xác định các thông số sinh học, vi sinh và hữu cơ. Các mẫu phải được làm tan trong túi hoặc hộp đựng ban đầu của chúng.

Sơ đồ từng bước thực hiện lưu giữ mẫu đất?

Sơ đồ từng bước thực hiện lưu giữ mẫu đất được quy định tại Mục 7 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12902:2020 như sau:

- Bước A Xem xét nhu cầu cần phân tích thêm và thời gian bảo quản (Điều 8)

- Bước B Xem xét các thông số hiện tại có liên quan đến nghiên cứu (Điều 9)

- Bước C Xem xét các thông số có thể cần trong tương lai (Điều 10)

- Bước D Xem xét từng thông số của các thông số này có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình bảo quản.

- Bước E Thiết kế các điều kiện bảo quản để ngăn ngừa sự thay đổi trong các đặc tính của đất

- Bước F Thiết kế chương trình gán nhãn và lập tài liệu kể cả quản lý mẫu (Điều 14)

- Bước G Ước tính chi phí cho bảo quản và tài liệu hóa và so sánh các chi phí này với nguồn ngân quỹ có sẵn hoặc dự kiến (Điều 14)

Lưu giữ mẫu đất (Hình từ Internet)

Thay đổi tính chất của đất trong quá trình bảo quản mẫu đất được quy định như thế nào?

Thay đổi tính chất của đất trong quá trình bảo quản mẫu đất được quy định tại Mục 5 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12902:2020 như sau:

Rất hữu ích khi xem xét các hiện tượng sinh học, hóa học và vật lý chính có thể gây ra thay đổi trong các mẫu:

- Thay đổi hàm lượng nước;

- Hoạt động sinh học;

- Bay hơi hoặc kết tủa các chất dễ bay hơi;

- Phản ứng hóa học với không khí;

- Phản ứng với vật chứa mẫu.

Những thay đổi không thể chấp nhận được trong các thông số đất có thể xảy ra nếu những hiện tượng này không được kiểm soát bởi sự lựa chọn điều kiện bảo quản thích hợp.

Tuy nhiên, việc kiểm soát tất cả các hiện tượng này trong tất cả các mẫu trong một thời gian dài có thể rất tốn kém hoặc không thể thực hiện được. Do đó, điều quan trọng là thiết kế các điều kiện lưu giữ để phù hợp với các mục tiêu của nghiên cứu.

Đáng chú ý là một số thông số, ví dụ, hàm lượng của một số chất dễ bay hơi, có thể không đo được sau khi lưu giữ, bất kể điều kiện lưu giữ. Trong các trường hợp như vậy, cần xem xét nghiêm túc về nhu cầu dữ liệu về các thông số trong tương lai ngay từ đầu và chương trình phân tích được điều chỉnh phù hợp.