Làm thêm giờ vào ban đêm là tự nguyện hay phải có sự thỏa thuận giữa các bên? Tiền lương làm thêm giờ vào ban đêm sẽ cao hơn ban ngày?

Nội dung chính

• Làm thêm giờ vào ban đêm là tự nguyện hay phải có sự thỏa thuận giữa các bên?
• Trường hợp nào bắt buộc người lao động phải làm thêm giờ mà không được quyền từ chối?
• Làm thêm giờ vào ban đêm thì tiền lương sẽ cao hơn khi làm thêm giờ vào ban ngày đúng không?

Làm thêm giờ vào ban đêm là tự nguyện hay phải có sự thỏa thuận giữa các bên?

Điều 107 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về làm thêm giờ (nói chung không phân biết làm thêm giờ vào ban đêm hay ban ngày) như sau:

Làm thêm giờ

1. Thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động.

2. Người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sau đây:

a) Phải được sự đồng ý của người lao động;

b) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng;

c) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này.

...

Trong trường hợp thông thường, người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu trên, trong đó có điều kiện là phải được sự đồng ý của người lao động.

Như vậy, về nguyên tắc sử dụng lao động làm thêm giờ thì khi phía người sử dụng lao động có nhu cầu thì cần được sự đồng ý của người lao động, việc làm thêm giờ này mang tính chất tự nguyện, người lao động có quyền không làm thêm giờ nếu không muốn.

Bản chất của việc làm thêm giờ là sự thỏa thuận giữa các bên, một bên do nhu cầu cần người lao động làm thêm giờ và một bên có nhu cầu làm thêm giờ để có thêm thu nhập (việc thỏa thuận này phải tuân thủ quy định về làm thêm giờ).

Nếu hai bên cùng thống nhất thỏa thuận thành thì sẽ xảy ra việc làm thêm giờ, còn nếu như một trong hai bên không có nhu cầu thì coi như thỏa thuận không thành và không xảy ra việc làm thêm giờ.

Làm thêm giờ vào ban đêm (Hình từ Internet)

Trường hợp nào bắt buộc người lao động phải làm thêm giờ mà không được quyền từ chối?

Tuy nhiên có một số trường hợp đặc biệt, người sử dụng lao động được phép sử dụng lao động làm thêm giờ mà không cần người lao động đồng.

Cụ thể, Điều 108 Bộ luật Lao động 2019 có quy định về làm thêm giờ trong trường hợp đặc biệt:

Làm thêm giờ trong trường hợp đặc biệt

Người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định tại Điều 107 của Bộ luật này và người lao động không được từ chối trong trường hợp sau đây:

1. Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;

2. Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm và thảm họa, trừ trường hợp có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người lao động theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.

Theo đó, trong những trường hợp trên thì người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào mà không bị giới hạn về số giờ làm thêm theo quy định tại Điều 107 và người lao động không được từ chối (việc làm thêm giờ này mang tính chất bắt buộc).

Làm thêm giờ vào ban đêm thì tiền lương sẽ cao hơn khi làm thêm giờ vào ban ngày đúng không?

Quy định về tiền lương làm thêm giờ được quy định tại Điều 98 Bộ luật Lao động 2019, trong đó nêu rõ:

Tiền lương làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm

1. Người lao động làm thêm giờ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc đang làm như sau:

a) Vào ngày thường, ít nhất bằng 150%;

b) Vào ngày nghỉ hằng tuần, ít nhất bằng 200%;

c) Vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương, ít nhất bằng 300% chưa kể tiền lương ngày lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương đối với người lao động hưởng lương ngày.

2. Người lao động làm việc vào ban đêm thì được trả thêm ít nhất bằng 30% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương thực trả theo công việc của ngày làm việc bình thường.

3. Người lao động làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc trả lương theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, người lao động còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, tết.

4. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Khoản 3 có quy định rõ, người lao động làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc trả lương theo quy định, người lao động còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, tết.

Cho nên, khi làm thêm giờ vào ban đêm người lao động sẽ được trả tiền lương làm thêm giờ cao hơn so với khi làm vào ban ngày (ít nhất là 20%).