Sắp tới, Tòa án sẽ xét xử theo hình thức phiên tòa trực tuyến phải không? Phiên tòa trực tuyến là gì?

Nội dung chính

• Phiên tòa trực tuyến là gì?
• Nguyên tắc tổ chức phiên tòa trực tuyến như thế nào?
• Những vụ án sẽ được tổ chức phiên tòa trực tuyến?
• Những vụ việc nào không được tổ chức phiên tòa trực tuyến?

Phiên tòa trực tuyến là nội dung đang được xây dựng tại Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ban hành. Dưới đây là dự kiến một số điểm đáng chú ý về hình thức xét xử mới này.

Phiên tòa trực tuyến là gì?

Theo quy định tại Điều 3 Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến (Dự thảo 2) thì phiên tòa trực tuyến được định nghĩa như sau:

"Điều 3. Từ ngữ được sử dụng trong Quy chế

1. Phiên tòa trực tuyến là việc tổ chức phiên tòa xét xử vụ án theo trình tự luật định có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại các điểm cầu, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.

2. Điểm cầu trung tâm: là không gian tổ chức phiên tòa xét xử vụ án tại trụ sở Tòa án hoặc địa điểm do Tòa án lựa chọn, được tổ chức theo quy định tại Thông tư số 01/2017/TT-TANDTC ngày 28/7/2017 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định về phòng xử án, có sự tham gia của những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng khác theo quy định của pháp luật và bảo đảm các yêu cầu về trang thiết bị công nghệ hỗ trợ tổ chức phiên tòa trực tuyến.

3. Điểm cầu thành phần: là không gian tổ chức phiên tòa xét xử vụ án do Tòa án tổ chức hoặc chấp nhận, có sự tham gia của một số chủ thể tham gia tố tụng và được tổ chức theo quy định của Thông tư này."

Như vậy, phiên tòa trực tuyến là một trong những hình thức tổ chức phiên tòa xét xử vụ án theo trình tự luật định, trong đó có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại các điểm cầu, nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.

Dự kiến sắp tới, Tòa án sẽ xét xử theo hình thức phiên tòa trực tuyến phải không? Phiên tòa trực tuyến là gì?

Nguyên tắc tổ chức phiên tòa trực tuyến như thế nào?

Theo quy định tại Điều 2 Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến (Dự thảo 2) thì dự kiến phiên tòa trực tuyến được tổ chức phải đảm bảo 4 nguyên tắc sau đây:

"Điều 2. Nguyên tắc tổ chức phiên tòa trực tuyến

1. Tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục tố tụng của Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính.

2. Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo, đương sự và người tham gia tố tụng.

3. Bảo đảm bí mật, an toàn, an ninh thông tin, dữ liệu theo quy định của pháp luật.

4. Bảo đảm các yêu cầu về trật tự, sự tôn nghiêm của Tòa án; bảo đảm việc xét xử, giải quyết được tiến hành công khai, bình đẳng, dân chủ, nghiêm minh, khách quan, đúng pháp luật."

Những vụ án sẽ được tổ chức phiên tòa trực tuyến?

Theo quy định tại Điều 4 Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến (Dự thảo 2) thì dự kiến những vụ án có thể được tổ chức xét xử bằng hình thức phiên tòa trực tuyến bao gồm:

"Điều 4. Phạm vi mở phiên tòa trực tuyến

1. Xét xử sơ thẩm đối với vụ án hình sự mà bị cáo bị đưa ra xét xử về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng, chứng cứ rõ ràng và bị cáo đang bị tạm giam hoặc đang chấp hành án tại cơ sở giam giữ.

2. Xét xử phúc thẩm đối với vụ án hình sự mà bị cáo bị Tòa án cấp sơ thẩm kết án về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng.

3. Xét xử sơ thẩm, phúc thẩm đối với các vụ án dân sự, hành chính có tính chất đơn giản, quan hệ pháp luật rõ ràng, các đương sự có địa chỉ nơi cư trú, trụ sở rõ ràng."

Những vụ việc nào không được tổ chức phiên tòa trực tuyến?

Theo quy định tại Điều 5 Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến (Dự thảo 2) thì dự kiến những vụ vụ việc không được tổ chức xét xử bằng hình thức phiên tòa trực tuyến bao gồm:

"Điều 5. Những vụ việc không được mở phiên tòa trực tuyến

Không mở phiên tòa trực tuyến đối với vụ việc quy định tại Điều 4 của Thông tư này khi thuộc một trong các trường hợp sau:

1. Vụ án hình sự, hành chính, dân sự có tài sản ở nước ngoài.

2. Vụ án hình sự bị cáo bị đưa ra xét xử về một trong các tội quy định tại Chương XIII, Chương XXV, Chương XXVI của Bộ luật Hình sự.

3. Vụ án hình sự, hành chính, dân sự thuộc trường hợp có thể xét xử kín theo quy định của pháp luật tố tụng."

*Chi tiết nội dung Dự thảo Thông tư về Quy chế tổ chức phiên tòa trực tuyến (Dự thảo 2): tại đây.