Hành vi ép mua pháo hoa theo combo dịp Tết có bị xem là lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường? Mức xử phạt đối với hành vi này là bao nhiêu?

Nội dung chính

• Doanh nghiệp thống lĩnh thị trường được quy định thế nào? Yếu tố nào để xác định doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh?
• Ép người mua pháo hoa phải mua theo combo có xem là hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường?
• Mức xử phạt cho việc lạm dụng vị trí thống lĩnh ra sao?

Doanh nghiệp thống lĩnh thị trường được quy định thế nào? Yếu tố nào để xác định doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh?

Theo Điều 24 Luật Cạnh tranh 2018, doanh nghiệp được coi là có thống lĩnh thị trường khi có một trong hai điều kiện sau:

- Có sức mạnh thị trường đáng kể:

Trong đó, sức mạnh thị trường đáng kể được xác định theo các yếu tố tại khoản 1 Điều 26 Luật Cạnh tranh 2018 như sau:

Xác định sức mạnh thị trường đáng kể

1. Sức mạnh thị trường đáng kể của doanh nghiệp, nhóm doanh nghiệp được xác định căn cứ vào một số yếu tố sau đây:

a) Tương quan thị phần giữa các doanh nghiệp trên thị trường liên quan;

b) Sức mạnh tài chính, quy mô của doanh nghiệp;

c) Rào cản gia nhập, mở rộng thị trường đối với doanh nghiệp khác;

d) Khả năng nắm giữ, tiếp cận, kiểm soát thị trường phân phối, tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ hoặc nguồn cung hàng hóa, dịch vụ;

đ) Lợi thế về công nghệ, hạ tầng kỹ thuật;

e) Quyền sở hữu, nắm giữ, tiếp cận cơ sở hạ tầng;

g) Quyền sở hữu, quyền sử dụng đối tượng quyền sở hữu trí tuệ;

h) Khả năng chuyển sang nguồn cung hoặc cầu đối với các hàng hóa, dịch vụ liên quan khác;

i) Các yếu tố đặc thù trong ngành, lĩnh vực mà doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh.

- Nắm giữ thị phần từ 30% trở lên trên thị trường liên quan:

Thị trường liên quan được xác định theo khoản 1 Điều 9 Luật Cạnh tranh 2018 như sau:

Xác định thị trường liên quan

1. Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan.

Thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả.

Thị trường địa lý liên quan là khu vực địa lý cụ thể trong đó có những hàng hóa, dịch vụ được cung cấp có thể thay thế cho nhau với các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.

Như vậy, doanh nghiệp thống lĩnh thị trường là doanh nghiệp có sức mạnh thị trường đáng kể được xác định theo các yếu tố tại Điều 26 Luật Cạnh tranh 2018 hoặc nắm giữ thị phần từ 30% trở lên trên thị trường liên quan.

Hành vi ép mua pháo hoa theo combo dịp Tết có bị xem là lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường? Mức xử phạt đối với hành vi này là bao nhiêu? (Hình từ Internet)

Ép người mua pháo hoa phải mua theo combo có xem là hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường?

Hiện nay, Công ty TNHH MTV Hóa chất 21 (Nhà máy Z121) là nơi duy nhất người dân có thể mua pháo hoa đốt dịp Tết theo khoản 2 Điều 17 Nghị định 137/2020/NĐ-CP về quản lý, sử dụng pháo.

Tuy nhiên, một số cửa hàng của Nhà máy Z121 đã gặp tình trạng bị phàn nàn chỉ bán cho khách mua theo dạng combo do cửa hàng đóng gói sẵn với mức giá cao hơn thông thường.

Đối với hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, khoản 2 Điều 27 Luật cạnh tranh 2018 xác định doanh nghiệp có hành vi lạm dụng khi thực hiện nội dung sau:

- Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng;

- Hạn chế sản xuất, phân phối hàng hóa, dịch vụ, giới hạn thị trường, cản trở sự phát triển kỹ thuật, công nghệ gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng;

- Áp dụng điều kiện thương mại khác nhau trong các giao dịch tương tự dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác;

- Áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác trong ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc yêu cầu doanh nghiệp khác, khách hàng chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác;

- Ngăn cản việc tham gia hoặc mở rộng thị trường của doanh nghiệp khác;Áp đặt điều kiện bất lợi cho khách hàng;

- Lợi dụng vị trí độc quyền để đơn phương thay đổi hoặc hủy bỏ hợp đồng đã giao kết mà không có lý do chính đáng;

- Hành vi lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm theo quy định của luật khác.

Theo đó, khi đối chiếu quy định pháp luật nêu trên với việc ép khách mua pháo hoa theo combo với mức giá cao hơn thông thường thì đây là hành vi "Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu".

Trong trường hợp, việc ép khách mua pháo hoa theo combo với mức giá cao hơn thông thường gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng thì sẽ bị xếp là hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường và bị xử lý theo quy định pháp luật.

Mức xử phạt cho việc lạm dụng vị trí thống lĩnh ra sao?

Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh nêu trên của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường sẽ bị xử lý theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 8 Nghị định 75/2019/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh.

Cụ thể như sau:

Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

1. Phạt tiền từ 01% đến 10% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường hoặc từng doanh nghiệp thuộc nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường đối với một trong các hành vi sau đây:

...

b) Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng;

Ngoài ra, khoản 2 Điều 8 Nghị định 75/2019/NĐ-CP và khoản 3 Điều 8 Nghị định 75/2019/NĐ-CP cũng đề cập:

Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

...

2. Hình thức xử phạt bổ sung:

Tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc loại bỏ những điều khoản vi phạm pháp luật ra khỏi hợp đồng, thỏa thuận hoặc giao dịch kinh doanh;

b) Buộc cơ cấu lại doanh nghiệp lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường.

Như vậy, khi doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thực hiện hành vi "Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng" sẽ bị phạt 01% đến 10% tổng doanh thu và bị tịch thu khoản lợi nhuận thu được. Ngoài ra còn phải thực hiện đầy đủ những biện pháp khắc phục hậu quả.