Người sử dụng lao động có được bắt buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ không?

Nội dung chính

• Hợp đồng lao động là gì?
• Người sử dụng lao động có được bắt buộc người lao động làm việc để trả nợ không?
• Người sử dụng lao động buộc người lao động làm việc để trả nợ thì bị xử phạt như thế nào?

Hợp đồng lao động là gì?

Theo quy định tại Điều 13 Bộ luật Lao động 2019 về khái niệm hợp đồng lao động như sau:

Hợp đồng lao động

1. Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.

Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là hợp đồng lao động.

2. Trước khi nhận người lao động vào làm việc thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.

Theo đó, hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.

Trước khi nhận người lao động vào làm việc thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.

Người sử dụng lao động có được bắt buộc người lao động làm việc để trả nợ không?

Theo quy định tại Điều 17 Bộ luật Lao động 2019 về các hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động như sau:

Hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động

1. Giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động.

2. Yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động.

3. Buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động.

Đây là quy định mới của Bộ luật Lao động 2019 theo đó pháp luật hiện nay về lao động nghiêm cấm người sử dụng lao động buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động.

Trước đây theo quy định tại Điều 20 Bộ luật Lao động 2012 (Có hiệu lực ngày 01/05/2013 hết hiệu lực ngày 01/01/2021) quy định như sau:

Những hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động

1. Giữ bản chính giấy tờ tuỳ thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động.

2. Yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động.

Như vậy, theo Bộ luật Lao động 2012 không quy định về việc người sử dụng lao động không được quyền buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động.

Và tại Bộ luật Lao động 1994 hoàn toàn không đề cập đến vấn đề này.

Có thể nói trước ngày 01/01/2021 người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động.

Người sử dụng lao động có được bắt buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ không?(Hình từ Internet)

Người sử dụng lao động buộc người lao động làm việc để trả nợ thì bị xử phạt như thế nào?

Căn cứ khoản 4 Điều 11 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định:

Vi phạm quy định về thực hiện hợp đồng lao động

...

4. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

a) Cưỡng bức lao động hoặc ngược đãi người lao động nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;

b) Buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động.

...

Như vậy, trường hợp người sử dụng lao động buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động sẽ bị xử phạt hành chính từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng.

Lưu ý: Theo khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP thì mức phạt quy định nêu trên chỉ là mức phạt đối với cá nhân. Mức phạt tiền đối với tổ chức sẽ bằng 02 lần mức phạt đối với cá nhân.

Kết luận: trước đây Bộ luật Lao động 2012 không quy định trường hợp buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ cho người sử dụng lao động vào trong các trường hợp người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động, như vậy khi người sử dụng lao động có hành vi buộc người lao động thực hiện hợp đồng lao động để trả nợ trước ngày 01/01/2021 sẽ không bị xử phạt về hành vi này.