Hàng hóa sức lao động là gì? Ví dụ về hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động như thế nào?

Nội dung chính

• Hàng hóa sức lao động là gì?
• Ví dụ về hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động như thế nào?
• Có được ép buộc nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa của công ty hay không?
• Công ty ép buộc nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa của công ty sẽ xử phạt như thế nào?

Hàng hóa sức lao động là gì?

Hàng hóa sức lao động là một khái niệm trong kinh tế học, đặc biệt được nhấn mạnh trong lý thuyết của Karl Marx. Đây là khả năng lao động của con người, bao gồm cả thể lực và trí tuệ, được bán trên thị trường lao động.

Các thuộc tính của hàng hóa sức lao động:

Giá trị sử dụng của hàng hóa: giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động là khả năng của người lao động thực hiện các công việc sản xuất và cung cấp dịch vụ. Ví dụ, một công nhân có thể sử dụng sức lao động của mình để sản xuất hàng hóa trong nhà máy hoặc cung cấp dịch vụ như sửa chữa máy móc.

Giá trị trao đổi của hàng hóa: giá trị trao đổi của hàng hóa sức lao động được biểu hiện qua tiền lương mà người lao động nhận được. Tiền lương này phản ánh giá trị của sức lao động trên thị trường lao động. Ví dụ, một kỹ sư phần mềm có thể nhận được mức lương cao hơn so với một công nhân phổ thông do giá trị trao đổi của sức lao động kỹ sư cao hơn.

Mối quan hệ giữa giá trị sử dụng và giá trị trao đổi

Giá trị sử dụng là cơ sở để quyết định giá trị trao đổi của hàng hóa. Nếu một hàng hóa không có giá trị sử dụng, nó sẽ không có giá trị trao đổi. Ngược lại, giá trị trao đổi của hàng hóa giúp xác định giá trị của nó trên thị trường và tạo điều kiện cho việc trao đổi hàng hóa diễn ra.

Hàng hóa sức lao động được coi là đặc biệt vì nó không giống với các loại hàng hóa thông thường. Người lao động chỉ bán quyền sử dụng sức lao động của mình trong một khoảng thời gian nhất định, không bán quyền sở hữu. Hơn nữa, giá trị của hàng hóa sức lao động còn bao gồm các yếu tố tinh thần và lịch sử, phản ánh sự phát triển của xã hội và nhu cầu của con người.

Hàng hóa sức lao động là gì? Ví dụ về hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động như thế nào? (Hình từ Internet)

Ví dụ về hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động như thế nào?

Giá trị sử dụng của hàng hóa là khả năng của hàng hóa đáp ứng một nhu cầu cụ thể của con người. Đây là công dụng thực tế của hàng hóa.

Ví dụ:

- Gạo: Giá trị sử dụng của gạo là làm thực phẩm, cung cấp dinh dưỡng cho con người.

- Máy tính: giá trị sử dụng của máy tính là giúp con người thực hiện các công việc như soạn thảo văn bản, tính toán, giải trí, và truy cập thông tin trên internet.

Giá trị trao đổi của hàng hóa là khả năng của hàng hóa được trao đổi với các hàng hóa khác trên thị trường. Giá trị trao đổi thường được biểu hiện bằng một lượng tiền nhất định.

Ví dụ:

Gạo: một kg gạo có thể được trao đổi lấy một số lượng nhất định của một hàng hóa khác, như đường hoặc sữa. Nếu một kg gạo có giá trị trao đổi là 20.000 VND, thì nó có thể được trao đổi lấy một lượng đường tương đương với giá trị đó.

Máy tính: một chiếc máy tính có thể được trao đổi lấy một số tiền nhất định, ví dụ 10 triệu VND. Số tiền này có thể được sử dụng để mua các hàng hóa khác như điện thoại di động hoặc đồ gia dụng.

Có được ép buộc nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa của công ty hay không?

Tại khoản 2 Điều 94 Bộ luật Lao động 2019 có quy định như sau:

Nguyên tắc trả lương

1. Người sử dụng lao động phải trả lương trực tiếp, đầy đủ, đúng hạn cho người lao động. Trường hợp người lao động không thể nhận lương trực tiếp thì người sử dụng lao động có thể trả lương cho người được người lao động ủy quyền hợp pháp.

2. Người sử dụng lao động không được hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết chi tiêu lương của người lao động; không được ép buộc người lao động chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của người sử dụng lao động hoặc của đơn vị khác mà người sử dụng lao động chỉ định.

Như vậy, về nguyên tắc thì người sử dụng lao động không được ép buộc người lao động chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của công ty. Tiền lương và việc sử dụng số tiền này hoàn toàn phụ thuộc vào người lao động.

Công ty ép buộc nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa của công ty sẽ xử phạt như thế nào?

Tại khoản 2 Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP có quy định như sau:

Vi phạm quy định về tiền lương

…

2. Phạt tiền đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi: ... hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết chi tiêu lương của người lao động; ép buộc người lao động chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của người sử dụng lao động hoặc của đơn vị khác mà người sử dụng lao động chỉ định ... theo một trong các mức sau đây:

a) Từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với vi phạm từ 01 người đến 10 người lao động;

b) Từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với vi phạm từ 11 người đến 50 người lao động;

c) Từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với vi phạm từ 51 người đến 100 người lao động;

d) Từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với vi phạm từ 101 người đến 300 người lao động;

đ) Từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với vi phạm từ 301 người lao động trở lên.

…

Lưu ý: Theo quy định tại khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức xử phạt hành chính nêu trên chỉ áp dụng đối với cá nhân, trường hợp tổ chức vi phạm thì sẽ bị xử phạt hành chính gấp đôi so với cá nhân.

Theo đó, công ty ép buộc nhân viên chi tiêu lương vào việc mua hàng hóa của công ty sẽ bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền lên đến 100.000.000 tùy theo số lượng người vi phạm.