Phân loại trái quyền
Cũng như đối với vật quyền, có nhiều cách phân loại trái quyền trong khoa họcluật. Với cách phổ biến nhất, người ta chia các trái quyền thành hai nhóm: trái quyền có đối tượng là công việc và trái quyền có đối tượng là chuyển giao một vật quyền
a, Trái quyền có đối tượng công việc
Loại trái quyền này là một quan hệ nghĩa vụ trong đó thụ trái cam kết thực hiện một công việc vì lợi ích của trái chủ: người chủ ga-ra cam kết sửa chữa hoàn chỉnh một chiếc ô tô; kiến trúc sư cam kết hoàn thành đồ án xây dựng một căn nhà;… Trái quyền có đối tượng là không làm một việc là loại quan hệ nghĩa vụ trong đó thụ trái cam kết giữ thái độ thụ động về một phương diện nào đó, vì lợi ích của trái chủ; chẳng hạn: người bán một sản nghiệp thương mại cam kết không mở một cơ sở kinh doanh cùng ngành nghề trong khu vực lân cận trong một khoảng thời gian nào đó
b, Trái quyền có đối tượng là chuyển giao một vật quyền
Trái quyền có đối tượng là chuyển giao một vật quyền là một quan hệ nghĩa vụ trong đó thụ trái cam kết trao cho trái chủ một vật quyền vốn thuộc về mình, đặc biệt là quyền sở hữu đối với một tài sản. Ví dụ, trong một vụ mua bán vật cùng loại với một số lượng nào đó, người mua muốn nhận được tài sản, thì cần có sự hợp tác của người bán, thể hiện qua việc người bán tiến hành cá thể hoá đối tượng mua bán bằng cách tách đối tượng này ra khỏi khối các vật cùng loại, rồi đóng gói để sẵn sàng giao cho người mua.
Chế độ pháp lý về trái quyền
Chế độ pháp lý về trái quyền: lý thuyết nghĩa vụ. Trái quyền không phải là quan hệ pháp lý giữa chủ thể và vật, mà là quan hệ pháp lý giữa các chủ thể. Các quy tắc chi phối quan hệ ấy đặc trưng bằng việc chỉ định hành vi ứng xử trong giao tiếp giữa hai bên. Để quan hệ trái quyền vận hành suôn sẻ, sự hợp tác tích cực của trái chủ và thụ trái là điều kiện cần thiết. Khuôn mẫu diễn tiến quan hệ trái quyền có thể được mô tả như sau: người có trái quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ; thụ trái thực hiện và người có trái quyền tiếp nhận việc thực hiện.
Có trường hợp thụ trái thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ nhưng trái chủ lại không chịu tiếp nhận; khi đó, luật phải đặt ra một chế định cho phép tiếp nhận thay, để giải phóng thụ trái khỏi quan hệ nghĩa vụ ấy. Cũng có trường hợp thụ trái không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ; khi đó, trái chủ phải tiến hành cưỡng chế theo các thủ tục rất phức tạp và tốn kém.
Trong một số trường hợp, trái quyền thể hiện dưới dạng những quyền nhân thân có thể trị giá được thành tiền như quyền yêu cầu trợ cấp, cấp dưỡng hay quyền đòi bồi thường một khoản tiền để bù đắp tinh thần cho người bị hại, người thân thích của nạn nhân ( Điều 609,610, 611 BLDS ) nhưng không thể chuyển giao cho người khác được vì gắn liền với nhân thân của người có quyền. Căn cứ vào điều 181 BLDS 2005, những quyền nhân thân trị giá được bằng tiền không phải là quyền tài sản vì không thể chuyển giao được cho người khác. Thực ra đây là một quy định bất hợp lý. Một khi quyền gắn liền với nhân thân người có quyền có thể trị giá được bằng tiền thì phải coi đó là quyền tài sản. Khi một người được hưởng một khoản trợ cấp thì quyền yêu cầu cấp dưỡng này đã được tính vào toàn bộ khối tài sản mà người này có rồi. Mặt khác, có những vật không thể dựa vào giao lưu dân sự một cách tự do nhưng vẫn được xem là tài sản như vũ khí, đạn dược.
Thư Viện Pháp Luật